💠 یحیی 💠

سلام
نگاهی به چهارپاره ی (یحیی)، سروده ی آقای سید هادی محمدی، با تکیه بر ساختار شعر.

از بهاری که تو..... ولش کُن باز
مادرم مُرد و خواهرم پژمرد
حال من را که هر کسی فهمید
دست خود را  گرفت و خود را خورد

رو به چشمان یک تنِ  هرزه
کله ام روی دیس کز خورده
لای بیگودی دو دندانش
کاکلی وحشیانه  ،  وِز خورده

در صدایم هزار داود است
از سلیمان نمانده جز موری
آصفم که جنازه ام مُرده
روی این تخت های پیزوری

خط فکرم کمی وَرم کرده
زیر اشعار خیس مولانا
فیه ما فیه لاشه ها اینجاست
در نیستان هیچ و بی معنا

ساعت انفجاری ذهنم
روبه تو کوکِ کوک آمادست
سنگرت را سوار کولت کن
ضامنش  پیچ میخی ساده ست

من برای خودم کمی دیرم
زود دستان  قبله را رو کن
روی قدقامت خیابانها
عکس و روبان و حجله را  روکن

بعد مرگم تمام شعرم را
برسان توی مویرگهایت
نکند این هدایتِ صادق
لِه شود زیر پای سگهایت
 
کودکت را به اسم من بسپار
بلکه در چلّه ی فراموشی
با همین ته صدای ویرانه
دق کنی پای گریه ی  گوشی

لب فرو کن درون شُش هایم
و بِکش هر چه را که می‌دانی
من در این ماجرا گرفتارم
قصّه را نانوشته میخوانی 

از بهاری که تو تمامت را
از سر نعشِ من جدا کردی
روی یک عرشه ی چروکیده
ناخدا را خدا خدا کردی

مرگ بر گوش تیز همسایه
اُف به این بخت های دوزاری
ناشناسی که موش  زاییده
پشت دیوارهای اجباری

شاید این بار هم نشد، شاید
در جهانی به وسعت من ها
سر گذاری به روی دردی که
مانده در قاب زخمی تَن ها

بعد یک عمر تشنگی خوردن
از گلوگاه لیز فوّاره
یا دهان سوی کِرم وا کردن
توی آغوش سردِ گهواره
 
مثل یَحیی دوباره می آیم
بی سر از انتهای بارانی
پُشت خورشید آل طاوسم
در گذرگاه طور فارانی

#سید_هادی_محمدی

شعر (یحیی)، چهارپاره ای چهارده بندی است با وزن اصلی ِ (فعلاتن مفاعلن فع لن).
در غالب مصاریع این شعر، به درستی از اختیار شاعری ِ استفاده از (فاعلاتن) به جای(فعلاتن) در رکن اول استفاده شده(فاعلاتن مفاعلن فع لن)، و تنها در مصاریع دوم و سوم بند هفتم، و مصرع دوم بند نهم، شعر، وزن اصلی خود را دارد، بنابراین با توجه به عدم صحت استفاده از (فعلاتن) به جای (فاعلاتن)، ناگزیریم وزن اصلی شعر را (فعلاتن مفاعلن فع لن) محسوب کنیم که در غالب مصاریع، با استفاده از اختیار شاعری، (فعلاتن) به (فاعلاتن) تبدیل شده، و البته روانتر بود این شعر اگر کل شعر بر همان وزن (فاعلاتن مفاعلن فع لن) سروده می شد.

بند هفتم:
بعد مرگم تمام شعرم را
برسان توی مویرگهایت
نکند این هدایتِ صادق
لِه شود زیر پای سگهایت

بند نهم:
لب فرو کن درون شُش هایم
و بِکش هر چه را که می‌دانی
من در این ماجرا گرفتارم
قصّه را نانوشته میخوانی 

در مصرع سوم ِ بند سوم:
آصفم که جنازه ام مُرده

استفاده از اختیار شاعری در حرف ربط (که)، از روانی وزن کاسته، هرچند خارج از محدوده قواعد نیست.
در همین مصرع، جمله ی "جنازه ام مرده" کیفیت معنایی شعر را خدشه دار کرده، زیرا "جنازه" یعنی مرده یا جسد، و معنای مرده بودن را در خود دارد، و البته معانی دیگری هم دارد که با جمله ی مذکور متناسب نیست، و می شد مثلاً گفت:
(آصفم که جنازه ام مانده)
روی این تخت های پیزوری

در مصرع ِ دوم ِ بند پنجم:
رو به تو کوک ِ کوک آمادست

(کوک ِ کوک) همان معنای(آماده) را به ذهن می رساند، و می شد فعل دیگری به کار برد تا این مصرع از مظان اتهام حشو برهد:
(رو به تو کوک ِ کوک افتاده ست)


در بندِ ششم شعر، بزرگترین ایراد این شعر اتفاق افتاده، و آن عیب قافیه است:

من برای خودم کمی دیرم
زود دستان  قبله را رو کن
روی قدقامت خیابانها
عکس و روبان و حجله را  روکن

(قبله) و (حجله) نمی توانند قافیه ی هم باشند زیرا هجای قافیه در آنها (ل ِ) است یعنی (صامت+مصوت کوتاه)، و این الگو برای درستی قافیه کفایت نمی کند.
با توجه به ضرورت معنایی و کلیدی این بند در شعر، بنظرم می شد با تغییر قافیه، این مشکل را حل کرد مثلاً:
من برای خودم کمی دیرم
زود دستان  قبله را رو کن
روی قدقامت خیابانها
(حجله را باز آب و جارو کن)

در بند ِ هفتم:
بعد مرگم تمام شعرم را
برسان توی مویرگهایت
نکند این هدایتِ صادق
لِه شود زیر پای سگهایت

مصرع ِ دوم ضعف تالیف دارد، زیرا حرف اضافه ی (توی) متناسب با فعل (برسان) نیست.
برای رفع آن، و همچنین افزایش کیفیت وزنی این بند(که در ابتدای عرایضم به آن اشاره کردم)، مثلاً می شد گفت:
(بعد مرگم تمام شعرم را
ثبت کن توی مویرگهایت
ترس دارم هدایتِ صادق
لِه شود زیر پای سگهایت)

تمام مثالهایی که در این نوشتار آورده ام، صرفاً برای رساندن منظورم بوده.

در کل:
شعر (یحیی)، چهارپاره ای بود با وزن درست، و انسجام موضوعی و سرشار از تصاویر زیبا و تعابیر لذتبخش، که نقد محتوایی و کشف زیبایی های معنایی اش خود مجالی دیگر می طلبد، و باید به شاعر خلاق و توانای آن_آقای سید هادی محمدی عزیز_ برای سرودنش تبریک گفت.

بدرخشید در آسمان ادبیات

م. فریاد
تیرماه ۱۴۰۱