شیخ فخرالدین عراقی
...........................
شیخ فخرالدین ابراهیم بن بزرگمهر بن عبدالغفار همدانی، یا فخرالدین عراقی زاده ۶۱۰ ه.ق.،کمیجان، اکنون در نزدیکی اراک، ایران - درگذشته در ۸ ذوالقعده ۶۸۸ ه.ق.، دمشق، سوریه) از شاعران و ادب فارسی در سدهٔ هفتم هجری می‌باشد.
زندگینامه
ابراهیم عراقی فرزند بود. او پس از تکمیل آموزش قرآن برای ادامة تحصیل به همدان رفته، و در آنجا تحصیل کرد.
در کودکی قرآن را از بر نمود و می‌توانست آن را به آواز شیرین و درست قرائت کند. در جواني (هفده سالگي) شور تصوف در او پديد آمد و به همراهي چند تن از درويشان از همدان آهنگ هندوستان کرد (627 هجري) و در مولتان جزو شاگردان شيخ بهاءالدين زکريا مولتاني، عارف معروف قرن ششم جاي گرفت و بيست و دو سال در خدمت او ماند و دختر او را بزني گرفت.
پس از مرگ وي، جانشينش شد، ولي چون مريدان ديگر زير بار اطاعت او نرفتند، از هندوستان به مکه و مدينه رفت و از آنجا گذارش به بلاد روم افتاد و در شهر قونيه بخدمت صدرالدين قونيوي رسيد؛ و کتاب فصوص الحکم محيي الدين ابن العربي را که معروفترين کتاب تصوف در آنزمان بود نزد وي درس خواند؛ و در آن ديار معروف شد تا بحدي که معين الدين پروانه، حکمران آن ديار مجذوب وي گشت و براي او در شهر توقات خانقاهي ساخت.
ولي پس از مرگ معين الدين وي از روم هجرت کرد و به شام و مصر رفت و شيخ الشيوخ مصر شد. سرانجام در هشتم ذيقعده سال 688 هجري در دمشق زندگي را بدرود گفت و در صالحيه نزديک قبر محيي الدين ابن العربي مدفون شد.
فخرالدين ابراهيم عراقي همداني يکي از شاعران استاد ايراني است که غزل عارفانه را بسيار لطيف و طرب انگيز و سوزناک سروده است و شعر او وجد و شور خاصي دارد و در منتها درجه زيبايي غزل عارفانه است.
ديوان قصايد و غزليات او شامل چهار هزار و هشتصد بيت در دست است، و بجز آن منظومه اي بر وزن حديقه سنايي به اسم "عشاق نامه" يا "ده نامه" براي شمس الدين صاحب ديوان سروده است.
در نثر فارسي کتاب بسيار معروفي در تصوف تأليف کرده است به اسم "لمعات" که در نهايت شور و لطف نوشته و انشاي عاشقانه بسيار لطيفي دارد و آن را پس از درس خواندن نزد صدرالدين قونيوي نوشته و به استاد خود نموده و از او اجازه انتشار گرفته است.
اين کتاب از بهترين آثار متصوفه در زبان فارسي است، و شرح هاي متعدد بر آن نوشته اند. از آن جمله است شرحي که عبدالرحمن جامي شاعر معروف قرن نهم هجري به اسم اشعةاللمعات در سال 889 هجري بر آن پرداخته است.
شرح شاه نعمت الله ولي و شرح صاين الدين علي ترکه اصفهاني، متوفي در سال 835 هجري بنام "الضوء" و شرح شيخ يارعلي شيرازي بنام "اللمحات في شرح اللمعات".
شرح خاوري و شرح برهان الدين ختلاني متوفي سال 893 و شرح درويش علي بن يوسف کوکهري در آغاز قرن نهم هجري.
فخرالدين ابراهيم عراقي همداني رساله اي نيز در اصطلاحات تصوف تأليف کرده است. عراقي از دختر بهاءالدين زکريا پسري داشته است بنام کبير الدين.
بیست و پنج سال سپری شد، و شیخ بهاءالدین وفات یافت، در حالی‌که، عراقی را جانشین خود کرده بود.
بعد از هند، عراقی عزم مکه و مدینه کرد، و پس از حج جانب روم شد. در قونیه، به خدمت مولانا رسید، و مدتها در مجالس سماع حاضر شد. وی پس از سال‌ها اقامت در روم جانب شام رفت.
عراقی در هشتم ذیقعدة سال ۶۸۸ ه. ق در شهر دمشق درگذشته‌است.
آثار عراقی
عراقی به عنوان یک عارف بزرگ توفیق یافت آثار مهم و ممتازی در قلمرو عرفان از خویشتن به یادگار گذارد :
دیوان او مجموعا با حدود پنج هزار بیت در قالبهای قصیده و غزل و ترانه و قطعه و مثنوی مجموعه رنگارنگی است که جانهای تشنه را سیراب می کند . مقدار غزلها و همچنین تاثیرش به مراتب از دیگر اشعار او بیشتر است .
عشاق نامه که نام دیگر آن ده نامه است ، مشتعمل است بر ابیاتی در قالب مثنوی و چند غزل که همگی در وزن حدیقه سنایی است .
شاعر ، در هر فصلی ، یکی از مباحث عرفانی را مطرح کرده و با چند تثیل و حکایت به پایان رسانیده است . شاعران ، در دوره های بعدی ، از این تاب تقلید کردند و چندین ( ده نامه ) در ادب فارسی پدید آوردند .
علاوه بر این اشعار ، عراقی کتابی به نام لمعات به نثر و نظم فارسی دارد که موضوع آن عرفان و سیر و سلوک عارفانه است .
بر این کتاب بعدها چند تن از عارفان بزرگ شرح و تفسیر هایی نوشته اند که از آن میان ، شرح جامی با عنوان اشعه اللمعات از همه مشهورتر است .
شعر و نثر عراقی هر دو گرم و دلپذیر و کلامش ساده و استوار و پرتاثیر است . مثنوی و قصایدش بیشتر رنگ حکمت و تحقیق دارد اما با خواندن غزلش اغلب شور و نشاط عارفانه و سبکی روح به آدمی دست می دهد .
انتخاب ابیاتی گزیده از میان غزلهای عراقی کار آسانی نیست
نمونه اشعار
ارسال پیام خصوصی اشتراک گذاری :
|
|
|
|
| 
ارسال پیام خصوصی
مدیر گرداننده سایت
سیاوش آزاد
محمدرضا آزادبخت
افشین گل فرامرزی 
مسعود مدهوش 
