جنون دال

سلام و درود محمد جواد عزیزم

زیبا نوشتی و پر مغز

برویم سر نقد

ابتدای شعرت طوفانی و مجهول و پست مدرن آغاز شده

من بهار را نمی دانم
ولی از پیر کاج ها گاهی
حرف هایی شنیده ام که هنوز
استخوانم نمی کند باور

این که از کاج چه پرسیده ای که حتی مغز استخوانت باور نمیکند ذهن مخاطب را به چالش میکشی و مخاطب از خود میپرسد این سوال چیست و جواب هم در ذهن هرکسی نقشی دیگرگون می بندد و این یکی از شاخصه های شعر پسا مدرن است البته فقط یکی از شاخصه ها و تا تمام اشل ها کنار هم قطار نشوند نمیشود گفت شعری پسا مدرن است یانه.
که نهایت پسا مدرن ختم به مرگ مولف میشود.


هر چه با شعر جار می زنمت
در غزل های جلد یاقوتی
این جماعت لبان سرخ تو را
از دهانم نمی کند باور

در بند دوم ترکیب و بهم پیوست غزل در جلدی از رنگ یاقوت و تشبیه لبان یار به قرمزی آن و نوعی مراعات النظیر مخفی در شعر عالی است اگر چه تصویر بدیع و بکری ندارد و کمی دم دستی است.


بند سوم

مو به مو سیر گیسوانت را
تاب می خوردم و نمی خواندم
هیچکس پیچش تو را در این
داستانم نمی کند باور

اگر سیر گیسوان را مو به مو تاب میخوری چه چیز را نمیخوانی؟ این دیگر مبهم انگاری است اگر ضمیر عوض میکردی و نمی خواندند می نوشتی باز بر می‌گشت به جماعتی که داستان تو را باور نمی‌کند اما تو چه چیز را نمیخوانی مبهم است و رگه ای از دادائیسم به چشم من میخورد و سایر مصاریع را در این بند از هم گسسته

بند بعدی

آسمان مشت زد به سینه ابر
ابر کوبید روی فرق زمین
و زمین سنگ زد به قبر منی
که نرفته نمرده بعد از تو

در این بند مصرع اول و دوم فوق العاده است و تصویر خوبی دارد اما مصرع سوم به جای زمین ای کاش زمان استفاده میکردی تا تصویرت با مصرع آخر که نرفته و نمرده جور تر بود

بند بعدی

دلم آیا هنوز دستت هست؟
که به من سطل آشغالی گفت
که شنیدم که دلبرت جایی
به کسی دل سپرده بعد از تو


با مصرع اول و دوم نتوانستم ارتباط بگیرم آیا دل خودت به تو گفته سطل آشغالی؟ که از دوتا مصرع این نمود حاصل میشود و اگر معنی دیگری دارد که نتوانستی پرداخت کنی و ادامه هم ربطی به مصاریع دیگر نداشت و خبر دادن از اینکه دلبر یار به کسی دیگر دلبسته نه تصویر دارد و نه چیز دیگر صرفا یک خبر است.

بند بعدی

و کسی بود در خیالاتت
پرسه میزد تمام شب ها را
که به هر پلک نیمه عریانش
خواب را می شمرده بعد از تو

اولا خیالاتت رو اصلاح کن اشتباه تایپی دارد

در ثانی بهترین تصویر در این بند پلک نیمه عریان است که بی خوابی را به بهترین شکل نمود دادی و خیلی زیبا تصویر کردی


بند بعدی

تور را پهن برکه ها کردم
به خیالم که صید ماه کنم
صبح برگشتم و همه سهمم
چند ماهی بدتر از من بود

ماهی بدتر از من یعنی چه
ماهی چه بدی میتواند داشته باشد باز مبهم انگاری
اگر به جای ماهی از کلمه ی سخیف تری استفاده میکردی معنی در خود مصرع مستتر میشد و قضیه حل میشد


بند بعدی
خانه ام خانقاه آتش هاست
آنقدر باش تا مذاب شوی
و اگر خواستی که آب شوی
نصب کن لوله ی بخاری را

بین آب شدن و نصب کردن لوله ی بخاری تناسبی ندیدم

اگر منظورت روشن کردن بخاری است که ممکن است لوله ی بخاری نصب شود و روشن نباشد اگر منظورت نصب لوله بخاری در خود شخص است که باز آب نمیشود و.... میخورد و اینکه تناسبی نیافتم در این مصرع

بقیه بندها مثل خودت عالی بود شاعر جوان

موفق باشی و قلمت نویسا


🌷🌷🌷🌷🌷🌷🌷

🌷🌷🌷🌷🌷🌷

🌷🌷🌷🌷

🌷🌷🌷

🌷🌷

🌷

با سلام ...

قالب آزاد و سپید یکی از سخت ترین قالب های شعر است چون بر مدار متن شدن حرکت میکند به دلیل نداشتن وزن
و ساده بودن مضمون
برای این که شعر را از متن تمیز کنیم
باید این پنج ملزوم شعر را رعایت کنیم

✔صور خیال
✔عاطفه
✔موسیقی
✔ فرم
✔ زبان

وقتی این ها رعایت شود شعر در مرز باریک دلنوشته قرار نمیگیرد

شاعر ما غزل سراست و این اولین قالب آزادی ست که من آن را خوانده ام

خب به واکاوی اثر بر میگردیم ؛

"من بهار را نمی دانم
ولی از پیر کاج ها گاهی
حرف هایی شنیده ام که هنوز
استخوانم نمی کند باور"

شروع شاعرانه ای را رقم زدید به دو علت :
۱) استفاده از نماد کاج و بهار
۲) به چالش کشیدن ذهن مخاطب

بهار علاوه بر این که یک فصل از فصول سال است معنای امید سبز را هم می رساند که بعد از زمستان های سخت هنوز نیامده است
و کاج درختی ست که در تمامی فصول سبز ست نماد جاودانگی ست اما در این بند باور کاج پیر شده است و دید سبز ندارد و شاعر ما نمیخواهد بداند و باور کند

"هر چه با شعر جار می زنمت
در غزل های جلد یاقوتی
این جماعت لبان سرخ تو را
از دهانم نمی کند باور"

در این بند به جز جلد های یاقوتی که ترکیب زیبایی ست اتفاق شاعرانه ای رخ نداده است

"مو به مو سیر گیسوانت را
تاب می خوردم و نمی خواندم
هیچکس پیچش تو را در این
داستانم نمی کند باور"

در این بند تصویر بدیعی رخ نداده است
چرا شاعر باید بگوید در سیر و گردش موهای معشوقم تاب میخوردم ولی آن را نخواندم و نسرودم؟!
چطور قصه ای را که نخواندی میخواهی باورش کنند؟!!

" آسمان مشت زد به سینه ابر
ابر کوبید روی فرق زمین
و زمین سنگ زد به قبر منی
که نرفته نمرده بعد از تو"

تصاویر زیبایی را خلق کردید
آسمان/ابر/و زمین/قبر تناسب دارند

"دلم آیا هنوز دستت هست؟
که به من سطل آشغالی گفت
که شنیدم که دلبرت جایی
به کسی دل سپرده بعد از تو"

اینجا مفهوم کارما به زیبایی نشان داده شده است و شاعر گزارشی را مطرح می کند غیر این هیچ اتفاق شاعرانه ای رخ نداده و آرایه ای در آن به کار برده نشده است...
شاعر اینجا میگوید دلی که در مشت های تو بود به سطل اشغال انداختی
اکنون دلبرت تورا دور انداخت...

"و کسی بود در خیالاتت
پرسه میزد تمام شب ها را
که به هر پلک نیمه عریانش
خواب را می شمرده بعد از تو"
‌
اینجا شاعر به عمق عشق اشاره میکند
کسی که هر شب در جاده ی خیال معشوق پرسه میزند و خواب هایش را می شمارد و بیداری اش را با ترکیب شاعرانه ی پلک نیمه عریان توصیف میکند عاشق به تمام معناست...

"تور را پهن برکه ها کردم
به خیالم که صید ماه کنم
صبح برگشتم و همه سهمم
چند ماهی بدتر از من بود"

شاعر در این بند به ما میگوید که در تلاش شکار ماه (معشوق ) بود اما ماهی هایی از برکه نصیبش شد
یا به عبارت دیگر وابستگی اش را پهن کرد که معشوقش بیاید اما هیچ اتفاقی رخ نداد (تور در اینجا نماد تعلقات و وابستگی هاست )
این که چند ماهی بدتر از من بود را متوجه نشدم چرا شاعر صفت بدتری به خود داده است؟!

"کهکشان ماند در گلوی کویر
هرچه شن رو به آسمان پاچید
چشمکی از ستاره ای نگرفت
او که حتی بلدتر از من بود"

کهکشان/آسمان/ستاره و شن و کویر دارای تناسب هستند
در این بند اشاره به معشوقه اش میکند و اورا کهکشان میداند که در دل کویر گیر کرده است و هرچقدر تلاش کرده دوست داشتنی باشد چشمکی از ستاره دریافت نکرده است و اگر قدر آسمانش را میدانست در تمنای چشمک ستاره ها کهکشان وجودش را حقیر نمیکرد
بند شاعرانه ای بود ...
و در بند بعدی شاعر مهر تایید میزند که عاشق تر از خودش وجود نداشته است و کسی جز او برای عشق به معشوقه اش حکم حبس ابدیت نخورده است...

"و تو اما تو بهترین قاتل
لحظه هایی که کشته ایی از من
روز هایی که خاکشان کردم
پشت هم یک به یک میانه ی شب،

در این بند اتفاق شاعرانه رخ نداده است
و یک گزارش است که معشوق قاتل شاعر است و لحظه های خوشش را خاک کرده است

و بند ‌پایانی

مولف تمام شدن بازی و جانی که آمده به لب(مرگ) را گزارش میکند ...


شاعر در این اثر در برخی از بند ها شاعرانه قلم میزند و در برخی آن ها گزارشی را مطرح میکند (خالی از اتفاقات شاعرانه )

دارای آهنگ درونی بود و بند ها بهم متصل بودند

در کل اثر زیبایی بود

ممنون از حوصله ی دریایی تان

شاعرانگی هایتان مستدام...

سلام

و

پیش و بیش از هر سخنی نخست باید تکلیف این سبک آزاد را مشخص کرد تا بعد بفهمیم که چه اتفاقی در حال وقوع است ؛
بی گمان وقتی این شعر را می خوانیم پی می بریم که سبک آزاد انتخابی شاعر مترادف با شعر سپید که پیشترها آزاد هم نامیده می شد نیست ، چرا که فصل ممیز این دو یعنی وزن بیرونی در این شعر کاملا وجود دارد و در شعر سپید کلا وجود ندارد پس به یقین می توان گفت که منظور شاعر از آزاد شعری ست که از لحاظ قافیه و ردیف چارچوب خاصی مطابق با قالب های موجود در شعر ایران ندارد و نیز از لحاظ وزن به دلیل داشتن وزن در زمره ی اشعار سنتی فرا می گیرد ولی شاعر آن را نیمایی نمی نامد چرا که در نوع چینش سطور بر اساس میل و اراده ی خود عمل کرده است نه بر اساس اصول مترتب بر نیمایی و نیز آن که او از کوتاه و بلند شدن افاعیل یا در هم ریختگی ارکان نیز ابایی ندارد پس در نتیجه این سبک را آزاد نام داده است درست اتفاقی که برای خود من نیز در شعرهای ام روی داده است.

با توجه به بعد اول پی هم چنان با همان محمدجواد موزون طرف هستیم که البته این بار به جای حرکت در چارچوب خاص اقدام به هنجارشکنی نموده و خارج از آن ها در مسیر پیش رفته است ولی اگر این شعر را با یکی از غزل های خودش مقایسه کنیم متوجه می شویم که جنس زبان و کلام شاعر در هر دوی این ها یکی ست ولی در این جا دلیل طولانی شدن شعر همان بی قیدی شاعر است از قیود قافیه و ... که اجازه داده است بیشتر سخن بگوید و نیز آن که سخن اش را ساده تر و قابل تصور تر بیان کند پس تا بدین جای ‌‍جایگزینی سبک آزاد به جای غزل یا چارپاره ی سنتی به سود شعر و شاعر بوده است و اجازه خلاقیت های بیشتری به او داده است و این امر از این شعر نیز بر می آید چرا که آدم مجنون را حرجی نیست و اصولاً شکستن هنجارها دلیل تشخیص سلامت عقل از جنون است .

اشعار طولانی اصولاً باید از چنان پتانسیلی برخوردار باشند که توان حفظ و تحریک مخاطب برای همراهی تا انتها را داشته باشد بدین معنا که تنها قدرت تصویرپردازی یا داری واژگانی فراخ و یا معادلات زیبایی شناختی ساختاری به تنهایی نمی توانند به حفظ و همراهی مخاطب منجر شوند پس چاره چیست ؟
اگر دقت کرده باشید چند سطر بیشتر به جای تشویق ، ترغیب و ... از کلمه ی تحریک استفاده کردم که کمتر در چنین مواردی به کار می رود ولی در این موضع بهترین کاری که شاعر برای همراهی مخاطب می تواند انجام دهد دقیقاً تحریک سنسورهای مخاطب است که با ایجاد تعلیق آغاز می شود و با هنجارگریزی های جزیی تر و آفرینش ترکیبات نوین و ناشنیده ادامه می یابد که یکی از آن ها همین خیالانت است که هادی شاعرترین دست گذاشته بود و شاعر نیز توضیح داده است اگر چه از نظر من هم چندان قادر به القای زیبایی شناسی و هم زمان مفهوم مقصد را ندارد ولی به عنوان یک تجربه و خطا در قلم شاعری جوان و جویای نام کاملاً یذیرفتنی و قابل توجیه است .
در این میان ممکن است بعضی از ابیات یا مصاریع به صورتی کاملاً عامدانه از هر گونه تلاشی برای رسیدن به نقطه ی صفر شعری حتی خالی هستند و یا به قولی عریان و واضح سروده شده اند در حد یک جمله ی خبری یا تعجبی و ... که تردید نکنید بودن این موارد در شعر طولانی بسیار لازم و ضروری است و نبودن شان به سادگی منجر به جدایی مخاطب از شعر می شود به این صورت که مثلاً اگر در همین شعر محمدجواد در تمام مصاریع اقدام به آفریدن تصاویر و مفاهیم شعری می نمود و ذهن مخاطب را در حالی که هنوز به ادراک لذت و فهم از تصویر پیشین نرسیده است به یک باره با یکی جدیدتر رو به رو می سازد و در اصطلاح اجازه ی نفس کشیدن به او را نمی دهد و این امر منجر یه خستگی ذهنی او و پر نهایت عدم کشف زیبایی ها و حتی داشتن تمایل برای کسب آن ها می شود پس ابیات عریان شبیه به پاگرد های یک پلکان طولانی اندک زمانی برای تازه کردن نفس مخاطب را به دست می دهند .
اگر چه نمی توانم این شعر بهترین شعر شاعر جوان مان بدانم ولی مهمترین اتفاق ممکن در آن روی داده است و به همین دلیل بسیار با ارزش و نقطه ی عطفی خاص می باشد اتفاقی که می‌تواند سرآغاز اتفاقات بسیار بهتر و شاعرانه تر باشد و به ذهن و قلم شاعر یاری رساند تا حتی در هنگام قرار گرفتن در چارچوب های خاصی مانند غزل از همین آزادی عمل موجود در این جا سود بجوید چرا که به واسطه تکرار و تمرین در این گونه سرودن ها قیدناپذیری در ذهن ملکه خواهد شد و در هر جایی خود را عرضه می دارد.
کلام آخرم اما فارغ است از نقد شعر و تنها انتقال تجربه است و تعمیم آن بدین عنوان که شاعر در هنگام پاسخ گویی به نقدها نیازی به ورود در جزییات و توضیح سطر به سطر شعر خود ندارد و اصولاً این عمل سایز مخاطبین را از خواندن شعر گریزان می کند چرا که در او ذهنیتی شکل می گیرد که اثر گنگ است یا نامفهوم که شاعر آن دست به چنین کاری زده است و دیگر آن که در هنگام پاسخ گفتن به نقد ها تنها اتفاقی که نباید بیفتد همین پاسخ گفتن است چرا که پس از انتشار شعر ، شاعر نیز مخاطبی ست شبیه به دیگر مخاطب ها پس نیازی به پاسخ گویی ندارد و تنها می تواند به ابراز سلیقه خویش و شرح کشف و شهود خود بسنده کند و خود را در جایگاه منتقد احساس کند .
راستی در خصوص ماه و ماهی اگر‌چه قصد ورود به جزییات را نداشتم ولی گفتن این نکته را نمی‌توانم نادیده بگیرم ؛ توری برای صید ماه و در نهایت گرفتن چند ماهی ؛ اگر‌چه در هنگام تصور زیباست و شاعرانه ولی در پیاده شدن دارای اشکال بوده است چرا که ماهی اصولاً جزء عشاق مشهور مهتاب نیست و مانند پلنگ یا گرگ نمی‌تواند بی ماه ماندن را عرصه بدارد و می شد با جایگزینی از این دست و گذشتن از خیر جناس ماه و ماهی از ضعف تالیف عبور کرد و بهترین تصویر را ارائه نمود ...