بررسی و تحلیل وجه تصویری شعر\ بر آستان بهار \ از قیصر امین پور

بسمه تعالی
بررسی و تحلیل وجه تصویری شعر" بر آستان بهار " از قیصر امین پور
چاپ شده در مجموعه مقالات : دهمين همايش ملی مطالعات و تحقيقات نوين در حوزه علوم انسانی , مديريت و کارافرينی ايران _ برگزيده نهايی
چکیده
تصویرسازی از ارزشمندترین عناصر شعر است. و می تواند خواننده را به فضای زیبا و ناب ِ ذهنی برد. قیصر امینپور در سروده ی الهی ِ درآستان بهار, تصویر های ناب و زیبا و بیشتر, تخیّلی و نو دارد. تصویرها,عاشقانه است. و برای قالب غزل که محتوای عشق محور دارد, مناسب می باشد. بیشتر تصویرها, لایه ای می باشند. و فهمیدن آنها, نیاز به فکر کردن دارد. در تصویرسازی, عنصر اخلاق رعایت می شود. وتصویرها, یادآور ارزش های دینی و امید هستند.
کلمات کليدي: شعر قیصر امینپور , تصاویر الهی
مقدمه
زنده یاد قیصر امین پور به گواه اثرهای مشهورش , از شاعر های نامی ادبیّات پارسی معاصرکشور است . ایشان , به خاطر اثرهای شناخته شده اش , نویسنده و پژوهشگر ادبی توانمندی نیز هست . ایشان , در قالب غزل و به وِیژه غزل آیینی , چندین سروده ی ماندگار دارد . ایشان در یک غزل الهی , تصویرهای ناب و ماندگاری می آفریند . در زیر , به بررسی ِ تصویر هایِ این سروده ی الهی می پردازیم .
متن
خورشید خم شد تا نگاهت را ببوسد
گل غنچه شد تا قرص ماهت را ببوسد
معنی تصویرمصراع نخست :
نگاه تو , آنچنان زیباست که خورشید آسمان برای بوسیدنش , خم می شود . و به سویت می آید .
ویژگی های تصویر : 1 . عاشقانه است . 2. دارای سادگی است . 3. تخیّلی و غیر واقعی است . 4. از آرایه ادبی : تشخیص , استفاده شده است .
معنی تصویر مصراع دوم :
وقتی گل , صورت زیبای مانند گِرد ِ ماه تورا می بیند , به شکل غنچه در می آید , تا چهره ات را ببوسد .
ویژگی های تصویر: 1 .عاشقانه است . 2. تخیّلی و غیر واقعی می باشد . 3. از آرایه های ادبی : مراعات النّظیر , تشبیه و تشخیص استفاده شده است . 4. شاعر, دقّت بالایی در تبدیل شدن گل به غنچه برای تصویر سازی ِ حالت بوسیدن , دارد .
هفت آسمان افتاد در آیینۀ آب
تا لحظه ای ردّ نگاهت را ببوسد
معنی تصویر بیت :
در یک مکان دارای آب , که مانند آیینه می باشد . و تصاویر را در خود نشان می دهد .
هفت آسمان برای یک لحظه بوسیدن ِ عبور نگاه تو از کنار آن آب , به سمتش می آید . و عکسش در آن آب می افتد .
ویژگی های تصویر : 1. عاشقانه است . 2. لایه ای است و فهم آن نیاز به فکر کردن دارد . 3 . تخیّلی و غیر واقعی می باشد . 4. تصویر , بسیار نوآورانه است . و در ادبیّات منظوم پارسی , نادر است . 5 . از آرایه های ادبی : تشخیص و اغراق استفاده شده است .
افتاده حتی سایۀ خورشید بر خاک
تا ذره ای از گرد راهت را ببوسد
معنی تصویر بیت :
خورشید آسمان نیز , برای بوسیدن ِ کمی غبار از مکان عبور گام هایت , از آسمان به سمت پایین می آید . و سایه ی خورشید بر آن محلّ ِ عبورمی افتد .
ویژگی های تصویر : عاشقانه است . 2. عجیب است . 3. تخیّلی و غیر واقعی می باشد . 4. لایه ای است و فهم آن نیاز به فکر کردن دارد . 5 . از آرایه های ادبی : اغراق , تشخیص , تضاد و مراعات النّظیر استفاده شده است .
شب خیمه زد بر سایه روشن های نیزار
تا تار مژگان سیاهت را ببوسد
معنی تصویر بیت :
در هنگام غروب , نی ها در نیستان , رنگ تیره و باز , به خود می گیرند . و به دلیل آنکه , نی های نیستان در زمان سیاهی شب , بسیار به مژه های مشکی تو شبیه می باشند , مانند خیمه ی سیاه رنگ , بعد از غروب , شب می آید . و آن نی ها را فرا می گیرد . و می بوسد .
ویژگی های تصویر : 1. عاشقانه است 2. تخیّلی و غیر واقعی می باشد 3. لایه ای است . و فهم آن نیاز به فکر کردن دارد 4. در مصراع نخست , از طبیعت بکر ِ نیزار در هنگام غروب , در تصویرسازی استفاده شده است 5. از آرایه های ادبی : تشخیص , مراعات النّظیر , تشبیه و واج آرایی استفاده شده است .
در برکه خم شد روی عکس ماه در آب
نیلوفری، تا روی ماهت را ببوسد
معنی تصویر بیت :
آنقدر کره ی ماه , شبیه به چهره توست که برای بوسیدن گونه ات , گیاه نیلوفر در برکه ی آب , به سمت تصویر کره ی ماه که در آب انعکاس یافته است , خم می گردد .
ویژگی های تصویر : 1. عاشقانه است و برای غزل , که محتوای عاشقانه از ویژگی های اصلی این قالب ِ شعری می باشد , مناسب است 2. تخیّلی و غیر واقعی می باشد 3. از آرایه های ادبی : تشخیص , تشبیه و مراعات النّظیر استفاده شده است .
با سوز سینه بر لب تفتیدۀ عشق
آتش زدی تا دود آهت را ببوسد
معنی تصویر بیت : از سینه ی سوزنده ام آهی می کشم . و لبم نیز آتش گرفته است . و آن آه ِ مانند دود سیاه رنگ را که از دهانم بیرون آمده , می بوسم .
ویژگی های تصویر : 1. عاشقانه است 2. تخیّلی و غیر واقعی می باشد 3. مقداری لایه ای است . و فهمیدن آن نیاز به فکر کردن دارد 3. از آرایه های ادبی : تشبیه و مراعات النّظیر استفاده شده است .
دل آستین افشاند بر وهم دو عالم
تا آستان بارگاهت را ببوسد
" آستین افشاندن بر " : پشت پا زدن بر
معنی تصویر بیت :
قلب با پای خویشتن به رؤیاهای دو دنیا , پشت پا می زند , تا ای حضرت خداوند ! فقط , آستانه ی حرم تو را بوسه بزند .
ویژگی های تصویر : 1. تصویری که اندیشه ی عرفانی را به مخاطب منتقل می کند 2. تخیّلی و غیر واقعی می باشد 3. لایه ای است . و فهم آن نیاز به فکر کردن دارد 4. از آرایه های ادبی : کنایه , جناس , تشخیص و واج آرایی استفاده شده است 5. تصویر , یادآور ارزش های دینی است .
نتيجه­گيري
قیصر امین پور در شعر توحیدی ِ" در آستان بهار " , برای خیال ِ مخاطب , تصویر های عاشقانه , بدیع و جان نوازی می آفریند . همچنین , در شعر و ادبیّات امروز ایران و جهان , تصویرسازی , جایگاه ارزشمند و والایی دارد. و خواهد داشت . پس , شاعران ایران , باید تصویر سازی های ضعیف و حتّی معمولی را کنار بگذارند . و با تصویر های ِ شعری ناب و بدیع , در کشور و جهان , موفّقیّت بیشتری را به ارمغان آورند .
مراجع
1. امین پور، قیصر؛ مجموعه کامل اشعار، انتشارات مروارید، تهران، 1390
نویسنده : سید محمد حسین شرافت مولا