قافیه
بسم الله الرحمن الرحیم
با عنایت بر اینکه جناب احسانی فر مبحث وزن و عروض را شروع کرده اند به دلیل عدم تداخل، بنده هم مبحث قافیه را شروع میکنم امید که موثر افتد
درس اول
🔷 آشنایی با چند اصطلاح
🚩 ردیف
واژه یا واژه هایی که در پایان مصراع های شعر می آیند
و عینا ( هم از نظر ظاهر و هم از نظر معنی) تکرار شده اند
ردیف نام دارند.
مثال
در راه رسیدن به تو گیرم که بمیرم
اصلا به تو افتاده مسیرم که بمیرم
که بمیرم ردیف است
بیتی که ردیف دارد را مردف گویند
✍️ نکته
اگر ظاهرا واژه های پایانی مصراع همانند باشند اما معنای آنها متفاوت باشد دیگر ردیف نیستند و قافیه شمرده می‌شوند
مانند
گدا را چو حاصل شود نان شام
چنان خوش بخسبد که سلطان شام
ملاحظه میشود در مصراع اول شام به معنی خوراک
و در مصراع دوم شام به معنی شهر شام است
🚩 واژه ی قافیه
واژه ای که در پایان مصراع و پیش از ردیف می آید و در حرف یا حروف پایانی با واژه های دیگر قافیه مشترک است واژه ی قافیه نام دارد
مانند
✔️ گله و حوصله ✔️ صدف و هدف
✔️ بهاران و یاران ✔️ جستجو و آبرو
🚩 حروف مشترک
حرف یا حروف مشترک در واژه های قافیه باعث قافیه سازی می‌شوند البته ممکن است تمام این حروف مشترک، حروف اصلی قافیه نباشند.
که بر اساس قواعدی که در درس های بعدی خواهم گفت
حروف قافیه از حروف مشترک جدا می‌شوند
🚩 حرف یا حرف اصلی
حرف یا حروف اصلی قافیه را بر اساس دو قاعده ی قافیه میتوان مشخص کرد که تمام قافیه ها بر اساس این دو قاعده ساخته شده اند.
🔶 حرف یا حروف اصلی قافیه یا از دو مصوت بلند
آ و (و) تشکیل شده است یا از ساختار
مصوت + صامت (+ صامت) تشکیل شده است
مانند
آواز و دمساز ♦️ کمین و غمین
🚩 حرف رَوی
حرف پایانی در واژه ی قافیه روی نام دارد
آواز و دمساز که حرف ز روی است
🚩 حرف یا حروف الحاقی
به حرف یا حروفی که به واژه ی قافیه الحاق شود
حروف الحاقی می‌گویند مانند شناسه ها، ضمایر متصل
پسوند ها و غیره
چالاک تر و طربناک تر
ترها حروف الحاقی هستند.
✍️ ادامه دارد
سید هادی محمدی